W obiektach użyteczności publicznej, a także w zakładach przemysłowych i instytucjach, kwestie bezpieczeństwa pożarowego, ochrony przed zadymieniem oraz sprawnej ewakuacji mają nadrzędne znaczenie. Choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się jedynie dodatkiem, klamki drzwiowe odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu zgodności konstrukcji drzwi z wymaganiami prawa budowlanego, norm przeciwpożarowych i przepisów BHP. W niniejszym artykule omówimy różnice konstrukcyjne, techniczne i funkcjonalne między klamkami stosowanymi w drzwiach ppoż, dymoszczelnych oraz ewakuacyjnych, uwzględniając ich rolę w systemach zabezpieczeń oraz wpływ na bezpieczeństwo użytkowników. Gotowi na szczegółowe omówienie tematu? No to zaczynamy!
Klamki do drzwi przeciwpożarowych – odporność i certyfikacja
Na początek warto przywołać kilka kluczowych kwestii i skupić się na podstawach. Przede wszystkim drzwi przeciwpożarowe muszą zapewnić barierę dla ognia i wysokiej temperatury przez określony czas – zwykle 30, 60 lub 90 minut, zgodnie z klasyfikacją EI. Dodatkowo klamki drzwiowe montowane w takich skrzydłach nie mogą stanowić słabego punktu systemu i o tym też nie możemy zapominać. W świetle przepisów i ogólnych norm wymagane jest, aby były wykonane z materiałów odpornych na temperaturę dochodzącą do 1000°C oraz spełniały normy takie jak EN 1634-1 (badania odporności ogniowej).
W praktyce oznacza to tyle, że konstrukcja klamki bezwzględnie musi uwzględniać specjalne stopy metali, uszczelki pęczniejące i osłony termiczne. Dodatkowo bardzo ważne jest to, by mechanizmy powrotne oraz trzpienie działały bez zakłóceń nawet po znacznym wzroście temperatury. Równie ważna jest certyfikacja produktu – brak deklaracji zgodności z wymaganiami może skutkować unieważnieniem klasyfikacji całych drzwi.
Klamki do drzwi dymoszczelnych – ochrona przed gazami i dymem
Jednak wyżej omówione kwestie to tylko wierzchołek góry. Istotne są także inne czynniki, które odgrywają taką samą ważną rolę. Ochrona przed przenikaniem dymu i gazów toksycznych ma szczególne znaczenie w budynkach wielokondygnacyjnych, szpitalach, hotelach czy stacjach metra. W tego rodzaju instalacjach drzwi muszą zapewniać szczelność nie tylko wobec ognia, lecz również wobec dymu – zgodnie z normą EN 1634-3.
Klamki drzwiowe stosowane w takich systemach muszą umożliwiać bezpieczne zamknięcie drzwi z zachowaniem szczelności przy różnicy ciśnień i temperatury. Dodatkowo bardzo często są zintegrowane z mechanizmami samozamykającymi i elektromagnesami współpracującymi z systemem sygnalizacji pożarowej. W tej sytuacji nacisk położony jest na precyzję spasowania elementów, co w praktyce eliminuje stosowanie tanich komponentów.
Klamki do drzwi ewakuacyjnych – ergonomia i funkcjonalność w sytuacjach kryzysowych
Dodatkowo warto omówić tutaj jeszcze jedną kwestię. A mianowicie w drzwiach ewakuacyjnych podstawowym wymogiem jest możliwość szybkiego i intuicyjnego otwarcia skrzydła bez użycia klucza lub dodatkowych narzędzi. Z tego względu klamki drzwiowe montowane w strefach ewakuacyjnych muszą być zgodne z normami EN 179 (klamki awaryjne) i EN 1125 (urządzenia antypaniczne z poziomym drążkiem naciskowym).
Ich konstrukcja powinna uwzględniać zasadę minimalnego oporu – użytkownik powinien móc opuścić pomieszczenie jednym ruchem ręki. Dodatkowo w przypadku dużych obiektów publicznych, takich jak galerie handlowe, kina czy lotniska, stosuje się najczęściej panic bary (tzw. listwy antypaniczne) zamiast klasycznych klamek. Nietrudno się zatem domyślić, że klamki stosowane w takich drzwiach muszą być trwałe, odporne na intensywną eksploatację oraz umożliwiać integrację z systemami kontroli dostępu.
Wspólne wymagania i różnice funkcjonalne
Możemy zatem wyciągnąć pewne wnioski. Choć wszystkie trzy typy klamek drzwiowych – do drzwi ppoż, dymoszczelnych i ewakuacyjnych – muszą spełniać wysokie wymagania dotyczące trwałości, niezawodności i zgodności z przepisami, istnieją istotne różnice funkcjonalne i konstrukcyjne wynikające z ich przeznaczenia. Przede wszystkim kluczowe jest to, że różnią się one sposobem interakcji z użytkownikiem oraz integracją z systemami zabezpieczeń. Bezwzględnie należy o tym pamiętać, dokonując konkretnych wyborów.
Klamki do drzwi ppoż i dymoszczelnych muszą działać niezwykle skutecznie również w warunkach podwyższonej temperatury i ciśnienia. Wymagana jest zatem niezwykle wysoka precyzja wykonania, niska podatność na deformacje i duża odporność materiałowa. Z kolei musimy wiedzieć, że klamki ewakuacyjne koncentrują się na maksymalnej ergonomii oraz szybkości działania – często kosztem złożoności mechanicznej, która mogłaby spowolnić reakcję użytkownika.
Zgodność z przepisami i obowiązek dokumentacji
Dostosowanie wszystkich rozwiązań do obowiązujących wymogów jest kluczowe. Wszystkie klamki drzwiowe stosowane w drzwiach o szczególnym przeznaczeniu muszą być zgodne z obowiązującymi normami europejskimi oraz krajowymi regulacjami techniczno-budowlanymi. Producenci zatem muszą posiadać stosowne certyfikaty zgodności, a projektanci i wykonawcy instalacji drzwiowych powinni bezwzględnie dokumentować dobór okuć jako część dokumentacji powykonawczej.
Brak zgodności technicznej lub formalnej może skutkować nie tylko odrzuceniem odbioru technicznego budynku, ale również konsekwencjami prawnymi w razie wypadku. To kwestia kluczowa i nie może być w żaden sposób pominięta. Dlatego na każdym etapie tak ważna jest współpraca z renomowanymi dostawcami, których klamki drzwiowe przeszły odpowiednie testy ogniowe, mechaniczne i funkcjonalne. Jakość zdecydowanie powinna wygrywać nad ceną.
Podsumowanie
W niniejszy artykule omówiliśmy kilka kluczowych kwestii związanych z bezpieczeństwem klamek w różnych sytuacjach. Konstrukcja i dobór klamek drzwiowych w drzwiach przeciwpożarowych, dymoszczelnych i ewakuacyjnych to zagadnienie wysoce specjalistyczne, wymagające wiedzy z zakresu materiałoznawstwa, inżynierii bezpieczeństwa oraz przepisów budowlanych. Choć „klamka” może wydawać się detalem, w rzeczywistości stanowi ona integralny element całego systemu bezpieczeństwa budynku. Jej właściwy dobór wpływa na skuteczność ochrony przeciwpożarowej, szczelność wobec dymu oraz bezpieczeństwo ewakuacji. Dlatego warto poświęcić należytą uwagę zarówno jej parametrom technicznym, jak i zgodności z obowiązującymi normami. W sytuacji, kiedy nie do końca posiadamy wiedzę z tego zakresu, warto skonsultować się ze specjalistami, którzy pomogą nam dokonać możliwie najlepszego wyboru.
